March 21, 2023

Note: Ky blog është krijuar për t’iu ofruar juve një këndvështrim të sinqertë rreth temave të caktuara, duke filluar nga librat dhe kultura, e deri tek mendimet dhe qëndrimet tona. Çfarëdo që të duket personale, mos e konsidero të tillë. Disa janë të bazuara në eksperienca personale, disa në vlerësime filozofike e psikologjike, e disa të tjera në evidencë. Ideja është që të mësosh diçka nga përvojat tona dhe pse jo të të gjenden ndonjëherë në jetë. No hard feelings. It’s all based on a true story. Paper Team.

Në rrënjët e saj, arkitektura ekziston për të krijuar një mjedis fizik të rehatshëm dhe praktik për njerëzit, mirëpo arkitektura është shumë më e ndërlikuar se thjeshtë një mjedis i ndërtuar.

Ajo është përfaqësuesja kryesore e kulturës së secilit popull dhe është mënyra se si ne e përfaqësojmë veten dhe se si e shohim botën. Pavarësisht se Evropa njihet si djepi i shumë kulturave, e cila solli edhe frymën për llojet e ndryshme të arkitekturës si gotike, viktoriane, klasike, neo-klasike, rilindëse-greke e shumë lloje të tjera, kjo s’do të thotë se arkitektura ndalet në Evropë.

Ndër vite është dëshmuar se një ndër indikatorët në modelet e ndryshme të objekteve mund të konsiderohet edhe feja, edhe vendet në Azi, si Japonia dhe Kina të ndikuara nga religjioni, të cilat ruajtën objektet fetare si trashëgimi kulturore, e që sot ende përmenden për karakteristikat e tyre.

Arkitektura e hershme e Japonisë u ndikua nga Kina fqinje. Ashtu si Kina, ajo ishte gjithashtu e ndikuar nga Budizmi.

Në Japoni, druri ishte gjithmonë materiali kryesor i ndërtimit, sepse ishte lehtësisht i disponueshëm. Bambuja, druri kryesor i përdorur, është i fortë, fleksibël dhe jashtëzakonisht i lehtë për t’u manipuluar në ndërtim. Kjo ishte një pikë e rëndësishme në një vend të shkatërruar rregullisht nga tërmetet. Lloji i teknikave të forta të mbajtëseve ose muratures të zhvilluar në Evropën Perëndimore do të ishte shembur gjatë një tërmeti të fortë. Bambuja, nga ana tjetër, thith goditjen. Megjithatë, ndërtesat prej druri shpesh prishen ose digjen, dhe rrjedhimisht nuk ka shumë struktura të mbijetuara nga Japonia e lashtë.

Më poshtë iu prezantojmë me disa besime të cilat u shndërruan në struktura.

Shinto

E quajtur rruga e perëndive, kjo është feja amtare e Japonisë. Ajo është e fokusuar në një sërë ritualesh që kryhen gjatë gjithë vitit dhe është fe politeiste. Ajo feston forcat natyrore të lidhura me bujqësinë, e cila gjersa rritej, u mbivendos me budizmin.

Faltoret Shinto

Faltoret Shinto u ndërtuan si struktura të përkohshme. Ndjekësit besonin se perënditë do ta vizitonin tokën vetëm për periudha të shkurtra në të njëjtën kohë, kështu që ata nuk kërkonin struktura të përhershme. Edhe sot, faltoret Shinto janë rindërtuar plotësisht në intervale njëzetvjeçare. Kur filloi mbretërimi i një perandori të ri, u ndërtua një kështjellë e re për të siguruar pastërtinë e saj. Shumë prej strukturave Shinto janë zëvendësuar shumë herë, edhe pse secila është një kopje e saktë e asaj paraprake.

Arkitektura e brendshme

Në Japoninë e lashtë, rrugët ishin të veshura me shtëpi njëkatëshe, të ndërthurura me ndërtesa të zhurmshme. Këto ndërtesa ndërtoheshin me shtylla druri që uleshin mbi gurë, duke krijuar një themel. Çatitë ishin me kate dhe të ndërtuara me dërrasa, teksa dyshemetë ishin prej dheu në të gjithë hapësirën. Për suvatimin e mureve u përdor një material i lehtë i quajtur vate dhe llaç. Dritaret me pamje nga rruga ishin të vendosura lart në mure për të ruajtur privatësinë, duke e bërë të pamundur që të shihej ndonjë gjë nga kaluesit në rrugë.

Verat japoneze janë shpesh të lagështa dhe i është kushtuar shumë vëmendje maksimizimit të qarkullimit të ajrit. Shtëpitë u ndërtuan mbi platforma dhe hapësira të brendshme të pajisura me ekrane rrëshqitëse që mund të hapeshin për të lëshuar një erë. Mbjelljet dhe çatitë ofrojnë hije gjatë verës, por lejojnë që rrezet e diellit të dimrit të hyjnë brenda. Këto mbikalime largojnë gjithashtu shiun nga shtëpia. Më vonë, çatitë e përpunuara me pllaka u bënë të njohura për ndërtesat e mëdha.

Shtëpitë e hershme prej druri, të quajtura minka, kishin zona në të cilat vendoseshin kafshët që nuk ishin të ndara nga dhomat në të cilat jetonin familjet (kjo ishte e vërtetë edhe për banesat familjare në Evropën Perëndimore). Zakonisht kishte një zonë vatër në një dysheme dheu dhe një zonë gjumi me një dysheme druri të ngritur. Këto shtëpi përmbanin mobilje minimale dhe një thjeshtësi që jepte fleksibilitet. Dhomat mund të përshtateshin lehtësisht për funksione të shumta duke lëvizur gjërat përreth ose duke rrotulluar një shtrat.

Dyer rrëshqitëse japoneze (Dyer Shoji)

Dyert e Shoji janë bërë prej letre të tejdukshme të fiksuar mbi një kornizë druri. Korniza mban së bashku një rrjetë prej druri ose ndërtimi bambu. Letra tradicionale e përdorur në këto dyer quhet washi. Në shtëpitë dhe ndërtesat e tjera ku hapësira është më e lartë, shoji zë më pak hapësirë se dyert që lëkunden.

Detaje të tilla për arkitekturën kudo në botë, ju mund t’i dëgjoni në radio-emisionin “Vitruvius” me Petrit Çarkaxhiun, në Paper Radio apo 91.1 FM.