Live Stories from Prishtina

LIVE

November 3, 2023

Note: Ky blog është krijuar për t’iu ofruar juve një këndvështrim të sinqertë rreth temave të caktuara, duke filluar nga librat dhe kultura, e deri tek mendimet dhe qëndrimet tona. Çfarëdo që të duket personale, mos e konsidero të tillë. Disa janë të bazuara në eksperienca personale, disa në vlerësime filozofike e psikologjike, e disa të tjera në evidencë. Ideja është që të mësosh diçka nga përvojat tona dhe pse jo të të gjenden ndonjëherë në jetë. No hard feelings. It’s all based on a true story. Paper Team.

Vijat e gdhendura, dekoret me shumë detaje diçka përtej mureve, blloqeve dhe fasadave që i mbulon ato, është pikërisht eleganca që transmeton Art Nouveau.

Art Nouveau ose Jugendstil, i njohur në gjuhën shqipe si “Stil Rinor”, filloi si një deklaratë artistike kundër industrializimit. Ishte një lëvizje estetike në arkitekturë dhe në artet dekorative që tërhoqi frymëzimin nga format organike të lakuara që shfaqen në natyrë. Qytetet po rriteshin me shpejtësi dhe shoqëria po evoluonte me shpejtësi marramendëse krahas tyre. Kishte një grumbull stilesh ndërtimi dhe gjithçka dukej e rrëmujshme.

Lëvizja Art Nouveau dhuroi një stil rinor dhe energjik, që mund të gjente harmoni me mjedisin.

Art Nouveau pasqyroi një interes në rritje për psikologjinë, simbolizmin dhe mbinatyroren. Arkitektët që i atribuan asaj donin të rikthenin mjeshtërinë e mirë, por edhe të prodhonin diçka krejtësisht moderne. Ata kërkuan frymëzim nga bota e brendshme e shpirtit dhe rolin psikologjik që ajo mund të kishte tek njerëzit. Art Nouveau në një formë paraqiste lidhjen organike me lule, motive natyrore, fytyra të gdhendura të lakuara, gra që zbukurojnë flokët e tyre, zogj, lule, pendë dhe insekte.

Ndikimet që i pati Art Nouveau

Arti japonez pati një ndikim të madh në Art Nouveau. Në atë kohë në fillimet e shekullit të njëzetë, mallrat japoneze ishin të njohura si alternativa ekzotike ndaj stileve tradicionale evropiane. Artistët japonezë si Katsushika Hokusai krijuan printime frymëzuese dhe të guximshme në blloqe druri. Arti japonez ishte i preokupuar me natyrën dhe format organike, dhe artistët evropianë e përqafuan këtë estetikë. Ndikimi japonez në kulturën perëndimore dhe në artin evropian në veçanti, ishte aq i thellë sa fitoi emrin e vet: Japonizëm.

Praktikuesit e Art Nouveau vizatuan në këto imazhe, si dhe të tjera. Kishte jehonë të modeleve të ndërlikuara nga arti keltik dhe viking, madje edhe një pjesë e rokokos franceze (dizajnet me linja të lakuara).

Artistët gjithashtu shikonin modelet elegante dhe të ndërlikuara të dekorimit islam. Zemrat e këtyre artistëve ishin shumë të hapura ndaj stileve joevropiane. Ata thjesht po kërkonin diçka të re dhe emocionuese.

Në fillimet e shekullit të njëzet, gratë po kërkonin pavarësi më të madhe me të drejtën e votës dhe divorcin dhe luftonin për të qenë më të dukshme në shoqëri se sa kishin qenë ndonjëherë më parë. Art Nouveau përshkruante gra të bukura me një avantazh kërcënues. Në dizajnet e tyre femrat ishin të lakuara në formën e tyre më sensuale me flokë dhe veshje të gjera, por gjithashtu të dhuronin ndjenjën e mbizotërimit.

Pavarësisht nga theksi i tij në natyrë, Art Nouveau ishte kryesisht një trend urban dhe Parisi ishte qendra e tij. Ekspozita Universale e vitit 1900 ishte shpërthimi i lëvizjes. Gati 50 milionë njerëz vizituan panairin ku panë shumë makina të reja, shpikje dhe arkitekturë, duke përfshirë rrotën e Ferrisit, kukullat ruse të foleve, motorët me naftë, filmat që flasin dhe regjistruesin e parë magnetik të audios.

Siegfried Bing, një tregtar arti dhe pronar i galerisë La Maison de l’Art Nouveau, e cila i dha emrin lëvizjes, ekspozoi ambientet e brendshme, bizhuteritë, mobiljet dhe pëlhurat. Në një tendë, kërcimtarja amerikane Loie Fuller performoi një kërcim të egër që arriti kulmin me metamorfozën e saj në një lule. Ishte shumë frymëzues për shumë artistë të Art Nouveau.

Ashtu si pikturat shumëngjyrëshe të stilit të artit, ndërtesat e Art Nouveau përdorin ngjyra të ndezura për të dekoruar format e tyre të pazakonta. Ngjyrat e njohura përfshijnë jeshile të hapur dhe blu të përdorura kundër detajeve dekorative prej ari. Xhami me njolla është një tjetër mënyrë se si ngjyrat e ndezura futen në këto hapësira.

Meqenëse arkitektura e Art Nouveau është rezultat i një lëvizjeje artistike të arteve dekorative, në këto hapësira përfshihen dhe detajet e stileve të tjera të artit dhe artizanatit, siç është metali që gjendet në të gjithë këtë stil, nga kangjellat deri te detajet e dritareve.

Karakteristikat kryesore të Arkitekturës Art Nouveau janë format asimetrike, format e lakuara, xham i lakuar, llamba të rrotulluara, zbukurime si botanike, mozaikët, motive japoneze dhe hekuri i ekspozuar.

Riga, Latvia

Riga ka mbi 700 ndërtesa art nouveau, më shumë se çdo qytet tjetër evropian. Epoka e artë e lëvizjes përkoi me rritjen e shpejtë ekonomike të qytetit dhe brenda tre viteve të ekspozitës industriale dhe artizanale të vitit 1901, art nouveau ishte bërë stili i vetëm i ndërtimit.

Teksa ndërtesat me arkitekturën më të mirë të Art Nouveau janë Secession Building- Vjenë, Museum of Applied Arts- Budapest, Casa Batlló- Barcelonë, Agoudas Hakehilos Synagogue- Francë.