5 Mars, 2025

Çfarë tregon Petrit Çarkaxhiu në emisionin e tij në Vitruvius?

Arkitektura dhe dizajni i bazuar në Feng Shui synon të krijojë një mjedis të ekuilibruar, ku rrjedha e energjisë është e lirë dhe e harmonizuar me natyrën. Parimet kryesore të kësaj filozofie, si ekuilibri i pesë elementeve (uji, zjarri, druri, toka dhe metali) dhe përdorimi i drejtë i orientimit hapësinor, ndihmojnë në krijimin e ndërtesave që promovojnë shëndetin, prosperitetin dhe lumturinë. Ky studim do të shqyrtojë origjinën dhe filozofinë e Feng Shui-t, si dhe ndikimin e tij në arkitekturë dhe dizajn urban.

Origjina dhe filozofia e Feng Shui-t

Feng Shui, që do të thotë “erë dhe ujë”, është një koncept i lidhur ngushtë me natyrën dhe ekuilibrin e saj. Ky sistem filozofik bazohet në besimin se energjia universale (QI-së) ndikon në mirëqenien e njerëzve dhe se mënyra sesi hapësirat janë të organizuara mund të përmirësojë ose të dëmtojë rrjedhën e kësaj energjie.  

Feng Shui është i bazuar në disa koncepte të rëndësishme filozofike:  

1. Teoria e QI-së (koncept tradicional kinez)  

  Është forca jetësore e universit, e cila ndikon në shëndetin, pasurinë dhe lumturinë e njerëzve. Në arkitekturë, qëllimi kryesor i Feng Shui-t është të sigurojë që energjia të rrjedhë lirshëm dhe të mos pengohet nga struktura të ndërtuara gabimisht.  

 

2. Yin dhe Yang

  Parimi i Yin-Yang është një tjetër element thelbësor i Feng Shui-t, i cili përfaqëson dy forcat e kundërta, por të ndërlidhura të natyrës. Një ambient i dizajnuar mirë duhet të ketë një ekuilibër midis energjisë aktive (Yang) dhe asaj pasive (Yin), duke krijuar harmoni dhe stabilitet.  

3. Pesë elementet

 Feng Shui përfshin përdorimin e pesë elementeve natyrore – uji, zjarri, druri, toka dhe metali. Çdo element përfaqëson një aspekt të jetës dhe ka një ndikim të veçantë në mjedisin e ndërtuar. Balancimi i këtyre elementeve është thelbësor për krijimin e një hapësire harmonike.  

4. Bagua – harta e energjisë  

  Bagua është një hartë energjetike që përdoret për të përcaktuar ndarjen e hapësirës dhe rrjedhën e energjisë. Ajo ndahet në nëntë zona, ku secila përfaqëson një aspekt të jetës, si shëndeti, karriera, familja, pasuria dhe marrëdhëniet. Një arkitekt ose dizajner që ndjek Feng Shui-n e përdor Baguën për të organizuar hapësirat në një mënyrë që mbështet ekuilibrin dhe mirëqenien.  

Ndikimi

Feng Shui ka ndikuar arkitekturën kineze për mijëra vite dhe sot zbatohet në ndërtesa të ndryshme, nga shtëpitë e thjeshta deri te gratacielat dhe ndërtesat institucionale.  

Planifikimi urban dhe ndikimi në dizajnin e qyteteve

Në qytetërimet e lashta kineze, qytetet dhe pallatet mbretërore janë ndërtuar sipas parimeve të Feng Shui-t. Për shembull, qyteti i ndaluar në Pekin është projektuar në mënyrë që të respektojë ekuilibrin e energjisë, me ndërtesat e orientuara nga veriu në jug dhe me hapësira të hapura për të lejuar qarkullimin e lirë të qi-së.  

Në planifikimin modern urban, Feng Shui ndikon në zgjedhjen e vendndodhjeve për ndërtesat, rrugët dhe hapësirat e gjelbra. Për shembull, një qytet i ndërtuar sipas Feng Shui-t do të ketë lumenj ose liqene pranë ndërtesave kryesore, duke ndihmuar në qarkullimin e energjisë pozitive.  

 

 2. Arkitektura e shtëpive

Në dizajnin e shtëpive, Feng Shui ndikon në orientimin e ndërtesave dhe në ndarjen e dhomave. Për shembull:  

– Hyrja e shtëpisë duhet të jetë e hapur dhe e ndriçuar mirë, duke lejuar rrjedhjen e lirshme të qi-së.  

– Dhoma e gjumit duhet të ketë një orientim të qetë, me shtrat të vendosur në një pozicion mbështetës që nuk përballet drejtpërdrejt me derën.  

– Kuzhina dhe banja duhet të jenë të ndara për të shmangur konfliktin midis elementeve të ujit dhe zjarrit.

 

3. Ndërtesat publike dhe kullat e larta

  Në kohët moderne, shumë arkitektë në Kinë, Hong Kong dhe vende të tjera aziatike zbatojnë parimet e Feng Shui-t në projektet e tyre. Për shembull, Bank of China Tower në Hong Kong është një shembull i një ndërtesë që ka shkaktuar polemika për thyerjen e disa parimeve të Feng Shui-t, duke përfshirë format e saj të mprehta dhe këndet e ashpra që thuhet se prishin ekuilibrin energjetik të qytetit.

Nga ana tjetër, International Finance Centre (IFC) në Hong Kong është ndërtuar me një dizajn që ndjek me përpikëri parimet e Feng Shui-t, duke përfshirë forma të rrumbullakosura dhe përdorimin e elementeve natyrore për të përmirësuar rrjedhën e energjisë.  

Përdorimi i Feng Shui-t në dizajnin e brendshëm

Në dizajnin e brendshëm, Feng Shui ndihmon në organizimin e hapësirës në mënyrë që të përmirësojë rrjedhën e energjisë dhe të promovojë një atmosferë të ekuilibruar. Disa nga parimet kryesore përfshijnë:  

– Ngjyrat: çdo element ka një paletë të caktuar ngjyrash që ndikon në energjinë e hapësirës. Për shembull, ngjyrat e gjelbra dhe kafe lidhen me elementin e drurit dhe përdoren për të promovuar rritjen dhe qetësinë.  

– Mobilimi: mobiliet duhet të jenë të vendosura në një mënyrë që lejon lëvizjen e lirshme të energjisë dhe shmang vendosjen e tyre në linja të drejtpërdrejta me derën kryesore.  

– Pasqyrat përdoren për të reflektuar energjinë pozitive, por duhen vendosur me kujdes për të shmangur efektet negative, si përplasja e energjisë.