1 Prill, 2025

“Fshati i shqiptarëve” në Turqi, një histori inspiruese e zejtarëve të rekrutuar nga Shqipëria për të shtruar rrugët e Konstandinopojës, në kohën e Sulltan Mehmetit II (i cili udhëhoqi fushata të shumta kundër shqiptarëve që në krye kishin Skënderbeun).

Arnavutkoy që bukfalisht do të thotë “fshati i shqiptarëve”, flet për pjesën e vijës bregdetare të Bosforit midis Ortaköy dhe Bebek, duke ju bashkuar komunitetit grek dhe kështu u bë e njohur si Lagjja Shqiptare.

Në atë kohë, Arnavutkoy ishte shumë multikulturor, në të jetonin edhe familje hebrenjësh dhe armenësh. Një xhami, një sinagogë dhe një kishë të gjitha krah për krah dëshmojnë pluralizmin e zonës.

Por gjëja që e veçon Arnavutkoy-n nga pjesët e tjera të Stambollit janë rezidencat e tij madhështore buzë detit, shtëpitë e larta dhe të ngushta me grila dhe shumë ballkone, të gjitha të modeluara nga druri dhe të lyera në një spektër ngjyrash si pjeshkë, jargavan dhe krem.

Shtëpitë janë të stilit të vonë otoman, me lulëzim të Art Nouveau, por në fakt u përkisnin familjeve greke. Në vitet 1970, pothuajse të gjithë me rrënjë greke ose shqiptare kishin emigruar larg Arnavutkoy, duke lënë pas shtëpitë e tyre të bukura. Shumica ose u konfiskuan ose u braktisën.

Arkitektura e veçantë e shtëpive dhe vilave të lagjes bazuar në stilin Art Nouveau të viteve ’30 i jep Arnavutkoy një bukuri natyrore dhe një harmoni të rrallë që përshkon çdo cep të kësaj lagjeje.

Një lagje e gjelbëruar me plazhe të mahnitshme dhe plot vreshta, Arnavutkoy dikur ishte rezidenca e shumë prej Voivodëve të Moldavisë (Moldavia është sunduar nga shqiptarët për një kohë të gjatë, që nga periudha e Voivodes me origjinë shqiptare Vasile Lupu midis viteve 1634-1653 dhe rreth viteve 1820, të cilët tregojnë tregtarët nga koha e 1820-ës. jetonin në trojet e Vllahisë dhe që ishin me origjinë shqiptare).

Tendenca për të qenë një lagje moderne dhe kozmopolite nuk ndryshon as sot, sepse Arnavutkoy vazhdon të shquhet për peizazhet mbresëlënëse, me rrugët me kalldrëm dhe vilat e zbardhura buzë Bosforit.

Ndërkohë, në ujërat përballë Arnavutkoy ndodhet edhe pika më e thellë në të gjithë Bosforin, e cila arrin njëqind metra thellësi në Akıntiburnu, ku rrjedh edhe një rrymë aq e fortë sa dikur varkat dhe anijet duhej të tërhiqeshin me litarë nga bregu.

Ndër ndërtesat më historike të Arnavutkoy-t hasim ndërtesën e Robert College, institucioni më i hershëm arsimor amerikan jashtë SHBA-së (i themeluar në vitin 1863), Kishën Ortodokse Taksiyarhis që daton në periudhën bizantine dhe qëndron pranë një burimi me ujë të bekuar shërues dhe Xhamia Tevkifiye.

Ky ishte një përshkrim i shkurtër i kësaj lagjeje kaq të rëndësishme për Stambollin, por edhe për trashëgiminë shqiptare për të cilën dimë kaq pak, sidomos për Fshatin Shqipta