27 Mars, 2025

Lumi i fundit i egër në Evropë që e ka burimin nga liqeni Aos, një ndër më të mëdhenjtë e Epirit, i vendosur në perëndim të fshatit Mecovo, kjo është Vjosa.

Lumi fillon me një rrjedhë të qetë, duke u shndërruar në atë të shpejt në një lumë të fuqishëm, duke kaluar përmes luginave, kanioneve dhe fushave të gjera deri sa derdhet në Detin Adriatik. Për shkak të rrjedhës së tij të lirë dhe të pandërprerë nga digat, Vjosa konsiderohet si lumi i fundit i egër në Evropë, një status që i ka dhënë vlera të jashtëzakonshme natyrore dhe ekologjike.

Nga malet në fusha

Rrjedha e Vjosës kalon përmes zonave me një trashëgimi të pasur historike dhe kulturore. Rajoni i Janinës, i vendosur përgjatë lumit, ka një histori të gjatë që nga orakulli i Dodonës e deri te periudha e Ali Pashë Tepelenës, i cili e shndërroi këtë qytet në një qendër të rëndësishme të Epirit. Po ashtu, Mecovo, një fshat malor i famshëm për arkitekturën e tij të gurit dhe produktet tradicionale, qëndron si një portë natyrore drejt luginës së Vjosës.

Urat e vjetra mbi Vjosë, si ajo e Vojomadhit dhe e Konicës, janë dëshmi e mjeshtërisë së ndërtuesve të dikurshëm dhe kanë shërbyer si pika kyçe lidhëse mes komuniteteve të ndryshme. Një tjetër pikë e rëndësishme është kanioni i Vjosës në Konicë, një mrekulli natyrore që ofron një peizazh spektakolar, të mbrojtur tashmë si pjesë e një gjeoparku të UNESCO-s. Ky segment i lumit është gjithashtu i njohur për mundësitë që ofron për aktivitete si rafting dhe ecje në natyrë.

Pasi kalon kufirin shqiptar, Vjosa bashkohet me degëzime të tjera si Drino dhe Langarica, duke krijuar një ekosistem të pasur dhe të larmishëm. Një nga pikat më të njohura përgjatë lumit është Ura e Petranit, pranë llixhave të Bënjës, ku ujërat termale të ngrohta kanë tërhequr vizitorë prej shekujsh. Më tej, lumi përshkon Tepelenën, një qytet që ruan ende jehonën e historisë së Ali Pashës, përpara se të kalojë nëpër fushat pjellore të Mallakastrës e të derdhet në det pranë Nartës.

Uji i ftohtë i Tepelenës është një nga burimet më të pastra të ujit natyror në Shqipëri dhe një simbol i qytetit.

Poeti i famshëm anglez vizitoi Tepelenën në fillim të shekullit XIX dhe u prit nga Ali Pashë Tepelena, një përvojë që e frymëzoi të shkruante për të në veprën e tij Childe Harold’s Pilgrimage.

Vjosa nuk është thjesht një lumë; ai është një simbol i natyrës së paprekur dhe një dëshmi e asaj se si lumenjtë mund të mbeten të lirë, duke krijuar habitatin ideal për dhjetëra specie të rralla. Falë përpjekjeve të aktivistëve dhe ekspertëve mjedisorë, Vjosa është shpallur Park Kombëtar, një hap i rëndësishëm për mbrojtjen e tij nga ndërhyrjet shkatërruese.

Duke shëtitur përgjatë brigjeve të tij, vizitori mund të ndiejë fuqinë e natyrës në formën e saj më të pastër, ndërsa historia dhe kultura ndërthuren me bukurinë e egër të lumit të fundit të lirë të Europës.

Leonardo DiCaprio ka qenë një mbështetës i zëshëm për mbrojtjen e lumit Vjosa në Shqipëri. Në një postim në Instagram, ai theksoi rëndësinë e ruajtjes së Vjosës si lumi i fundit i egër në Evropë dhe përmendi se njerëzit në Shqipëri dëshirojnë ta mbrojnë atë përgjithmonë. ​

Në një tjetër postim në Twitter, DiCaprio bëri thirrje për shpalljen e Vjosës si Park Kombëtar, duke theksuar se ky status do ta mbronte lumin nga kërcënimet si ndërtimi i digave dhe eksplorimi për naftë dhe gaz. ​

Pas shpalljes së Vjosës si Park Kombëtar, DiCaprio përgëzoi Shqipërinë për këtë arritje historike, duke theksuar se lumi do të rrjedhë i lirë përgjithmonë për brezat e ardhshëm.