17 Shkurt, 2025

Edicioni i artikujve për 17 shkurt: Mesazhet më domethënëse dhe më përmbajtësore përqohen përmes muzikës.

Në Kosovën e luftës, rrethanat shërbyen që shumë artistë, përmes përjetimeve, të krijonin vepra të fuqishme që  ia bënin me dije botës se çka po kalonim dhe si një mjet i fuqishëm komunikimi që mundësuan një lloj “shpërthimi” emocional përmes artit.

Temat në muzikën për dashurinë romantike, rezistencën kundër regjimit të Millosheviçit në Kosovë, kritikat anti-perandorake kundër administratës së OKB-së dhe deri në rebelimin kundër sistemit që Kosova e pasluftës kishte ndërtuar, ishin ndërtues të narracioneve të fuqishme shoqërore. Çka iu këndua Kosovës para e mbas çlirimit?

Nga “Të dua sa Kosovën” e 80-ve nga Minatori, tek “Don’t Fuck with Albanians” e Carkaxhiut, e deri tek “Amaneti” – I Clown It i Trojës, në këtë përvjetor të 17 të pavarësisë të kujtojmë kangët më të fuqishme.

Të dua sa Kosovën

Është himni i një kohe dhe pothuajse edhe sot. Vetë kënga është inçizuar në orë pilcore. “Të dua sa Kosovën” është albumi më i shitur në atë kohë, me 76 mijë kaseta.

Kënga krahason dashurinë ndaj një personi me dashurinë ndaj qyteteve më të mëdha të Kosovës.

Përmes përmendjes së Kosovës si një krahasim me dashurinë, kënga pasqyron një ndjenjë patriotizmi dhe një përkushtim të plotë ndaj vendit dhe popullit të saj.

Edhe pas luftës, Kosova ishte në një periudhë ndërtimi dhe shërimi, dhe kënga vayhdonte të përcjellte një ndjenjë të fuqishme se dashuria për këtë vend nuk mund të zëvendësohet me asgjë.

Pse sot e asaj ditë këto kangë janë të pa zëvendësueshme, si nga përmbajtja ashtu edhe nga emocionet eë ngjallin.

Don’t fuck with albanians

Ky tekst edhe pse i pas luftës nga Jericho, pasqyronte realitetin se si njerëzit në atë kohë ishin të ngopur me status quo-në e rezistencës paqësore dhe sesi pakënaqësia e tyre kishte filluar të shndërrohej në një rezistencë të armatosur.

Kënga fillon me një histori të një personi të mbetur jetim gjatë ‘kohës së Rankoviqit’ (periudhës së persekutimeve në Kosovë gjatë viteve ’50 dhe ’60, të udhëhequr nga Aleksandar Rankoviç, ish-ministri i Punëve të Brendshme jugosllave dhe më vonë zëvendës presidenti i parë).

“Jam rritur në rrugë, plot trishtim dhe dhimbje”, deklaron protagonisti i këngës. Historia më pas zhvendoset në vitet ’90, në një Kosovë të drejtuar sërish si shtet policor dhe protagonisti që pa një polic serb duke rrahur një të ri.

“Është një histori e sajuar”, kishte treguar Carkaxhiu në 2017-ën për Pristina Insights.

“Por ky ishte lloji i një skene që ishte bërë normë. Ishte realitet i përditshëm. Ne ishim dëshmitarë të drejtpërdrejtë të kësaj lloj dhune ndaj të rinjve dhe të rriturve”, thoshte ai.

Në pjesën e dytë të këngës, protagonisti e gjen veten duke u mërguar në një vend evropian, i shndërruar në një “burrë dëbore”, duke shpërndarë drogë evropianëve të pasur.

“Pse e bëj këtë lloj pune, po më pyesni? Pse nuk vini të jetoni realitetin tim? Ti ke lindur për të qenë i lirë, nuk je refugjat.”

Më pas, kënga vazhdon me vargun e saj ku protagonisti mallkon: “Fuck you Europe”.

Amaneti

“Kush janë këta njerëz që s’janë shkolluar, nuk kanë mësuar që njeri nuk bën shtëpinë e vet me vjedh. Sa shumë vjet kam andërruar, kam besuar… zotit ju kam lut dielli me dal. Edhe sa vjet duhet me shkuar, me i duruar këta njerëz që krejt forcën ma kanë marrë, shumë kanë kushtuar gënjeshtrat e tyre…”

Kënga përshkruan gjendjen e shqiptarëve dhe posaçërisht, përshkrimin që iu bëjnë udhëheqësve politikë, të cilët menjëherë pas luftës u transformuan në persona që shikonin interesat e tyre. Kënga i flet gjendjes së Kosovës korruptive të cilën udhëheqësit e institucioneve e kishin shkaktuar.

Në të mirë e në të keqe, Kosovës iu kënduan këngë dashurie, këngë që ia qajnë hallin dhe ia bëjnë dertin.

Muzika ka pasur një rol të madh në pasqyrimin e realiteteve shoqërore të Kosovës gjatë periudhave të ndryshme. Nga këngët që pasqyrojnë dashurinë dhe sakrificat e popullit, deri tek ato që shprehin kritikën dhe pakënaqësinë ndaj ndryshimeve pasluftës, muzika ka qenë dhe mbetet një mjet i fuqishëm për të pasqyruar emocionet, vuajtjet dhe shpresat e një kombi që ka kaluar nëpër një histori të dhimbshme, por gjithashtu për të kërkuar drejtësi dhe një të ardhme më të mirë.