23 Mars, 2025

Qëndrimi në telefon duke bërë “scroll” po na vret. Kjo është një e vërtetë që nuk ka nevojë për burime të sigurta. Konsumi/thithja masive nga telefoni ynë dhe interneti i drejtuar nga algoritmi, është mbushur me shkrime se si telefonat po shkurtojnë vëmendjen, po dëmtojnë dopaminën, si dhe po zbehin marrëdhëniet njerëzore.

Po na mpijnë ndjenjat dhe përvojat.
Kaq kisha për të thënë për ndikimin e përgjithshëm të telefonave dhe internetit. Por dua të flas për një ndikim negativ specifik: telefonat po vrasin tërheqjen.

Të ndihesh gjallë/tërheqës/joshës nuk është diçka e kotë. Të jesh në kontakt me dëshirat e tua të vërteta është thelbësore për t’u ndier i lidhur, i lumtur, me vullnet dhe gjallëri. Ama, ashtu si një bateri e vjetër e iPhone-it, ai mbushësi (karikuesi) jetësor që dikur ushqente jetën tonë ka filluar të zhduket (është në rënie të lirë).

Telefonat nuk janë arsyeja e vetme pse njerëzit po humbasin ndjesinë e të qenit gjallë, por ata kanë një rol qendror. Ky mjet nuk ka asgjë që të na bëjë të ndihemi tërheqës dhe joshës, nga mënyra se çfarë simbolizojnë e deri tek ajo se çfarë ofrojnë.

Dikur, telefonat ishin ndryshe

Një telefonatë nga një numër i panjohur. Një bllok i vogël mes numrash. Zemra që të rreh fort kur lexon mesazhin. Të marrësh dikë nga një kabinë telefonike. Të dëgjosh dikë të thotë: “Kjo thirrje është për ty.” Kjo ishte magjike, kjo ishte ndjenja që ndezte çdo gjallëri brenda teje.

Tani, përdorim telefonat tanë, të cilët janë më shumë si superkompjuterë, për të qëndruar të shtrirë në shtrat me TikTok, për të dërguar mesazhe të ftohta dhe për t’iu përgjigjur një bisede me një emoji të mërzitshëm. Për të mos përmendur gjithë kaosin e rrjeteve sociale apo grupet e bisedave në WhatsApp që s’të lënë rehat.

Në fund të viteve ‘90 dhe fillimet e viteve 2000, teknologjia ishte ende premtuese!

Interneti u prezantua si një mënyrë e re për të komunikuar dhe lidhur njerëzit. Ishte i mbushur me mundësi. U mendua se do të kishim më shumë nga njëri-tjetri, jo më pak.

Nevoja për kontakt

Por tani, pas më shumë se 30 vjetësh eksperimentim me internetin, është e qartë se pajisjet tona nuk na afruan. Përkundrazi, na futën më thellë në botën e algoritmeve. Ekranet me prekje, që supozohej të ishin të ndjeshme, na lënë të ftohtë dhe të shkëputur.
Diçka nuk shkon kur dërgojmë mesazhe të rëndësishme në të njëjtën mënyrë si porosisim një picë apo kur aranzhojmë drekën që të na vijë te dera.

Të ndihesh gjallë është ndjesi, por telefonat po na largojnë nga trupat tanë. Nuk është çudi që kultura e festave apo programet e aktivitetit fizik janë rritur. Askush nuk ndihet vërtet i pranishëm, energjik apo i gjallë kur është gjithë ditën me telefon në dorë.

Gjërat e lehta nuk janë tërheqëse

Në 2007-ën, Steve Jobs prezantoi iPhone-in e parë si një kombinim të një iPod-i, një telefoni dhe një pajisjeje revolucionare interneti. Ishte krijuar për ta bërë jetën më të lehtë. Dhe e bëri. Por askush nuk e mendoi koston e kësaj lehtësie.

Fillimisht, ideja që mund të porositje një makinë me një aplikacion apo të dëgjoje çdo këngë në botë ishte emocionuese. Derisa nuk ishte më.

Tani, gjithçka është e disponueshme menjëherë, dhe nuk ka asgjë më të mërzitshme se kaq. Nuk ka më pritje, as dëshirë. Pse të imagjinosh për dikë kur mund të shohësh dhjetëra foto të tij/saj në Instagram?

Pse të hysh në një dyqan për të zbuluar çfarë ka, kur mund të shohësh gjithçka online nga shtrati? Pse të kalosh orë në bibliotekë duke hulumtuar një temë, kur mund ta gjesh shumicën nga Google?
Ne kemi humbur aftësinë për të dëshiruar. Nevoja për përpjekje dhe sfidë është thelbësore për të ndjerë kënaqësi. Teknologjia na bën dembelë. Mendojmë se telefonat do ta bëjnë punën për ne, por nuk e bëjnë. Të ndihesh i gjallë kërkon përpjekje dhe angazhim, jo thjesht një prekje ekrani.

Intuita po venitet

Intuita është një nga aftësitë më të çmuara që kemi dhe asgjë nuk e shkatërron më shumë se telefonat. Në jetën reale, nuk mund të bësh replay. Po, mund të mendosh për diçka që të ka thënë dikush, por eventualisht do ta harrosh. Nuk mund të rishohësh një kujtim siç mund të shikosh një video në Instagram ose të rilexosh një mesazh duke dyshuar në veten tënde.

Askush nuk i shpëton ciklit të pafund të lajmeve, mendimeve “çfarë nëse” apo ndjesisë se duhet të bësh më shumë. Sa herë kam parë video aq bindëse sa më kanë bërë të blej gjëra që as nuk më kishte shkuar mendja më parë (si produktet nga TikTok). Kjo ndodh sepse, në epokën e internetit, ne jemi gjithmonë duke krahasuar veten me të tjerët. Për pasojë, intuita, vetëbesimi dhe dëshira për të vepruar vetë po veniten brenda nesh.

Të ndihesh i gjallë kërkon rrezik dhe spontanitet

Telefonat i vrasin të dyja. Kur je gjithë kohën duke kërkuar siguri në ekran, humbet magjinë e jetës së papritur. Mbase duhet të lejojmë veten të bëjmë zgjedhje pa i kërkuar internetit miratim. Mbase duhet të kthehemi te telefonat e vjetër dhe të mësojmë të themi “nuk e di” pa frikë.

Mos harro: jeta është e përkohshme, dhe kjo e bën të bukur. Dashuria është e vetmja gjë që zgjat përgjithmonë.