4 Dhjetor, 2024

A mundet Ursula von der Leyen të jetë liderja që do të hapë dyert e BE-së për Kosovën, apo Ballkani do të mbetet sërish në pritje?

Për të kuptuar planet e Von Der Leyn, duhet të kthehemi në 2019 kur u zgjodh fillimisht presidente e komisionit evropian.

Ajo ka njoftuar se do të vazhdoj me planin që ka nisur në 2019; në drejtim të temave të mëdha që ka gjurmuar në 2019. Në 2019-ën, ajo dhe komisionerët vendosën 6 prioritetet. Duke përfshirë; marrëveshja e gjelbërt, dixhitalizimi i Evropës, forcojë ekonomin, promovimi i jetës sipas Bashkimit Evropian, demokracia evropiane si dhe kujdesin ndaj gjeopolitikave.

Ja disa aspekte që mund të ndikojnë në marrëdhënien Kosovë-Be, me rizgjedhjen e Von Der Leyen:

Prioriteti i zgjerimit të BE-së

Von der Leyen ka sinjalizuar interes për ta përshpejtuar procesin e zgjerimit të BE-së drejt Ballkanit Perëndimor. Nëse ky prioritet realizohet, Kosova mund të përfitojë përmes përmirësimit të marrëdhënieve me BE-në dhe qartësimit të perspektivës së saj evropiane. Kjo mund të nxisë reforma të brendshme në drejtim të sundimit të ligjit, luftës kundër korrupsionit dhe zhvillimit ekonomik.

Dialogu Kosovë-Serbi

Me përfshirjen e BE-së si ndërmjetës kryesor në dialogun Kosovë-Serbi, mandati i von der Leyen mund të theksojë më tej zbatimin e marrëveshjeve të arritura dhe mundësisht nisma të reja për arritjen e një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse. Përfshirja e Von Der Leyen që nga mandati i kaluar mund të jetë në interes të Kosvës për shkak të zhvillimeve që nodhën në mandatin e saj; sulmi në Banjskë një ndër to, për të cilat Serbia ende nuk është ndëshkuar.

Mbështetja ekonomike dhe investimet

BE-ja mund të ofrojë më shumë fonde për projekte infrastrukturore dhe zhvillimore në Kosovë përmes programeve si IPA (Instrumenti i Ndihmës Para-Anëtarësimit). Një fokus më i madh në ndërlidhjen rajonale mund të rrisë rolin strategjik të Kosovës në rajon. 

Rregullorja e Bashkimit Evropian parashikon gjithsej 2 miliardë euro grante dhe 4 miliardë euro kredi nga viti 2024 deri në vitin 2027, për Ballkanin Përendimor.

Politikat e sigurisë dhe neutralizimi i influencave të jashtme

BE mund të forcojë koordinimin me NATO-n dhe SHBA-në për të adresuar kërcënimet ndaj stabilitetit rajonal, si ndikimi rus dhe kinez. Për Kosovën, kjo mund të përkthehet në një angazhim më të madh në ndërtimin e institucioneve të sigurisë dhe bashkëpunimin ndërkombëtar.

Po Gjermania dhe Franca?

Gjermania, tradicionalisht një mbështetëse e fortë e zgjerimit, ka theksuar nevojën për reforma dhe stabilitet në rajon, duke nxitur përshpejtimin e procesit të integrimit për vende si Kosova. Kancelari Olaf Scholz ka deklaruar më parë mbështetjen e qartë për perspektivën evropiane të Kosovës, duke parë në këtë një mundësi për të forcuar ndikimin demokratik të BE-së në rajon.

Franca, në anën tjetër, ka treguar më shumë skepticizëm, duke insistuar që BE-ja të konsolidojë më parë strukturat e saj të brendshme përpara zgjerimit të mëtejshëm. Qëndrimet e presidentit Emmanuel Macron për reforma të brendshme brenda BE-së mund të vonojnë procesin për Kosovën dhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor.

Çfarë duhet të bëjë Kosova?

Për të përfituar maksimalisht nga ky mandat, Kosova duhet të:

Përshpejtojë reformat e brendshme në drejtësi dhe ekonomi.

Tregojë gatishmëri për të kontribuar në dialogun me Serbinë dhe zbatimin e marrëveshjeve ekzistuese.

Forcojë diplomacinë e saj për të siguruar mbështetje më të madhe nga vendet anëtare të BE-së.

Nëse BE-ja nën udhëheqjen e von der Leyen arrin të ofrojë një qasje më dinamike dhe të bashkuar ndaj Ballkanit Perëndimor, Kosova mund të pozicionohet më mirë për të siguruar njohjen ndërkombëtare dhe anëtarësimin eventual në strukturat evropiane.

Në vitin 2023, BE-ja vendosi sanksione ndaj Kosovës të cilat ende nuk i ka larguar! A do ndikoj sulmi në kanalin e Ibër Lepencit, që këto masa të largohen, nëse vërtetohet që pas këtij sulmi ndodhet Serbia?

Sanksionet e BE-së synonin të ushtronin presion mbi Kosovën për t’u angazhuar më seriozisht në uljen e tensioneve dhe në dialogun Kosovë-Serbi. Megjithatë, ato rrezikuan të minojnë marrëdhëniet e BE-së me Kosovën, veçanërisht në një moment kur rajoni ka nevojë për qasje më të koordinuar dhe të drejtë.